Onbewerkt Eten Uitdaging week 14: Voedselverspilling en Weekmenu maken

Onlangs zat ik heerlijk wat tijd te verdoen op het internet en heb mezelf onledig gehouden met het kijken van Zembla uitzendingen. Eentje die mij heel erg trof, was de uitzending die ging over hoeveel eten we weggooien dat eigenlijk nog prima te eten is. Het gaat dan over producten die over de datum zijn of overblijven na het koken en niet opgegeten worden.

Ontzettend zonde en eigenlijk erg duur, als je bedenkt dat veel van dat weggegooide eten nog prima te verwerken is. Ik ben eens rond gaan neuzen om meer tips en informatie hierover te krijgen. Want een veelgehoorde opmerking over gezond en onbewerkt eten, is dat het zo duur is. Reden te meer om dus bewuster met de stroom voedsel om te gaan!

Een aantal cijfers

• Per jaar gooit één persoon gemiddeld 48 kilo vast voedsel weg (tussen de 42 en 52 kilo). Dit komt neer op gemiddeld 105 kilo per gezin per jaar. En dit getal is exclusief dranken (koffie, thee, limonade, melk) die in de gootsteen verdwijnen. 
• Onvermijdbare verspilling (botten, schillen, koffie- en thee drab) bedraagt ongeveer 22 kilo per jaar.
• In geld komt dit neer op gemiddeld à €155,- per persoon per jaar.

Bron: Milieucentraal, Voedingscentrum

Uiteraard verspillen supermarkten en restaurants ook onnoemlijk veel voedsel. Als je meer wilt weten daarover, raad ik je van harte aan om de uitzending van Zembla eens te bekijken.

Wat wordt het meest weggegooid?

• Melk en melkproducten
• Brood, gebak en koek
• Groente
• Aardappelen
• Fruit
• Vlees, vleeswaren en vis
• Rijst en pasta
• Sauzen en oliën
• Kaas
• Snoep en snacks

Bron: CREM afvalsorteeranalyse (van Westerhoven en Steenhuisen, 2010)

Meer informatie over het hoe en waarom van voedselverspilling, klik hier.

Bewustwording
Wat ook opvalt als je er een beetje induikt en cijfers van het CBS, Voedingscentrum en andere bronnen er bij haalt, is hoezeer de consument hun eigen verspilling onderschat. Zelf dacht ik ook dat ik veel minder weggooide dan dat de cijfers mij vertelden. Maar als je eens heel kritisch kijkt naar wat er per week in de prullenbak of kliko verdwijnt, is dit toch best schokkend.

En waardoor komt het?

Aankoopfase

• Er wordt teveel voedsel gekocht
• ‘Verse’ boodschappen worden te lang van tevoren gekocht
• Er wordt geen boodschappenlijstje gebruikt (hiervan is de relatie met verspilling door CREM
• aangetoond)
• Mensen checken de voorraad niet alvorens boodschappen te doen
• Er worden teveel bederfelijke (bv. voorgesneden) producten gekocht
• Verpakkingen zijn te groot voor kleine huishoudens

Bewaren van voedsel

• Er is angst voor bederf
• Er wordt verkeerd omgegaan met houdbaarheidsdatum (THT/TGT) (hiervan is de relatie met
• verspilling door CREM aangetoond) / er is onvoldoende kennis van de betekenis van THT en TGT
• Voedingsmiddelen worden fout of te lang bewaard
• De koelkast staat te warm of te koud afgesteld: dit is bij 15 tot 40% van de huishoudens het geval.

Plannen en bereiden van maaltijden

• Men heeft moeite met het inschatten van hoeveelheden: een vijfde van de mensen kookt dagelijks teveel eten en gooit het restant meteen weg. Een kwart van de verspilling blijkt uit maaltijdresten te bestaan.
• Er is sprake van onjuiste planning van het eetgedrag
• Consumenten gaan te gemakkelijk om met voedsel (geen zin meer in, liever vers)

Bewustzijn over voedselverspilling

• Consumenten denken dat het meevalt
• Er is sprake van een informatietekort

Bron: Milieu Centraal en Voedingscentrum, 2011

Aan de slag!
Een aantal van deze punten zijn eigenlijk heel goed op te lossen. Want wat denken jullie van een week- of maandmenu met boodschappenlijstje? En het aanleggen van een composthoop als je daar ruimte voor hebt om de eierschalen en het groente- en fruitafval op te gooien? Maar ook jezelf op de hoogte stellen van hoe je groenten en fruit het beste kan bewaren kan erg handig zijn. Maak bijvoorbeeld een ‘cheat sheet’ waarop je deze informatie zet en hang deze op een zichtbare plek in de keuken op. Klik hier voor een handig artikel met deze informatie.

Een andere goeie tip is het niet groot inslaan van bederfelijke waar en het eerst opmaken van deze producten voordat je weer verse in huis haalt. Maak bijvoorbeeld soep of saus van overgebleven groenten en verwerk overgebleven fruit tot moes of in een taart. Op die manier maak je op wat je in huis hebt en ga je bewuster om met wat je hebt.

En wees ook eerlijk over wat je wel of niet zal eten. Het heeft absoluut geen zin om andijvie te kopen als je weet dat dit eigenlijk niet wordt gegeten. En als je maar zelden een banaantje eet, is het waarschijnlijk voordeliger om er eentje te kopen als je er zin aan hebt en toch in de winkel bent, dan om een hele tros te kopen die dan de rest van je fruit ook nog eens sneller doet rijpen!

Hoe maak je een weekmenu?
Een handig middel om beter te plannen wat je in huis wil halen, is door een weekmenu te maken. Hierbij maak je gebruik van wat je al in huis hebt en wat je eenvoudig in de supermarkt of op de markt kan krijgen.

Ik begin door de week te verdelen in thema’s. Dit zijn vaste dingen die bijna elke week terugkomen en waarmee ik goed kan varieren met groenten en fruit. Zo kan maandag bijvoorbeeld kip-dag of Mexicaanse dag zijn, dinsdag Soep-dag, woensdag Vega-dag en ga zo maar door. Zeven dagen of zo lang als je zelf wil. Het idee is dat je deze thema’s rouleert zodat je niet elke maandag opnieuw het wiel uit hoeft te vinden.

Schrijf vervolgens op welke droogwaar je voor deze thema’s nodig hebt. Denk aan meel, rijst, pasta, kruiden.

Vul verder aan met verse producten die in de aanbieding en/ of in het seizoen zijn. Voeg vlees of vis toe en je hebt een maaltijd!

Vergeet natuurlijk niet dat je ook moet ontbijten en lunchen en ook wat tussendoortjes wil. Ontbijt kan vrij eenvoudig een variatie op drie verschillende soorten zijn. Denk aan pap, smoothies en boterhammen. Daarvoor moet je sowieso melk, yoghurt, ontbijtgranen, brood en boter in huis hebben. Vers fruit en bijvoorbeeld kaas en jam haal je er apart bij.

Lunch kan bestaan uit restjes avondeten of een uitgebreider ontbijt. Je kan ook besluiten om voor de lunch buiten de deur, dus op werk of op school, dingen te bakken. Bak bijvoorbeeld eens per week een brood, een stapel pannenkoekjes en wat muffins. Deze kun je invriezen en ’s ochtends er uit halen. Combineer met een salade, vers fruit, noten en een gekookt ei voor een complete lunch die niet veel om het lijf heeft. Als droogwaar heb je dan meel, olie, gedroogd fruit, zout en zoet nodig. De verse producten als eieren en fruit haal je wanneer je ze nodig hebt.

Als je dit eenmaal opgeschreven hebt, zal het al aardig duidelijk worden wat je nodig hebt. Droogwaar kun je bijvoorbeeld eens per maand kopen en de verse producten eens of tweemaal per week. Vlees en vis kun je invriezen, dus dat zou je ook eens of tweemaal per maand kunnen kopen.

De truc is natuurlijk om je dan vervolgens ook aan het menuplan en boodschappenlijstje te houden ;-). Het kan helpen door te bedenken dat wat je op dag 1 bedacht hebt, nog steeds een lekker idee is op dag 5. En als het even anders loopt dan gedacht, kun je onderling ruilen met de maaltijden. Of je plant standaard twee van de zeven maaltijden als eenvoudige maaltijd in. Of dat dan pizza of soep is, is geheel aan jou! 🙂

Wat ik geleerd heb met boodschappen doen en inplannen van maaltijden en snacks, is dat ik niet te krap moet denken. Het is niet realistisch om alleen boodschappen te doen voor ons gezin. Ik heb wekelijks wel een extra eter, vriendinnen over de vloer voor koffie of thee en ik kook regelmatig een aparte maaltijd voor Simon en mijzelf als de kinderen al gegeten hebben en op bed liggen. Als een soort date 🙂 Dit betekent wel dat met snacks en extra eten ik dus in feite in moet kopen voor twee extra maaltijden per week. Doe ik dat niet, dan grijp ik mis en moet ik alsnog extra boodschappen doen met het gevaar dat ik dan weer meer insla dan strikt noodzakelijk.

Kijk dus goed naar de dynamiek in jouw huishouden. Als je maar alleen bent en daarom veel buitenshuis eet, hoef je echt niet boodschappen te doen voor zeven warme maaltijden per week. Als je net als ons regelmatig extra eters over de vloer hebt of de komende tijd erg druk bent met werk of een verbouwing of wat dan ook, dan is het handig om dus extra boodschappen te doen en dingen te kopen die je snel klaar kan maken.

Plan ook in dat je restjes over zal houden. Wat wil je daarmee doen? Hou hier rekening mee, zodat je het al in je hoofd of op papier hebt als het nodig is.

Je ziet het, een menuplan maken is heel individueel. Hoewel het in het begin wat lastig zal zijn om zo bewust met boodschappen en koken bezig te zijn, is het de moeite en het geld dat je ermee bespaart meer dan waard. Zeker als je kijkt naar de cijfers en de impact op het milieu als het gaat om voedselverspilling.

Probeer het dus eens uit en deel hieronder jouw tips om voedselverspilling tegen te gaan!

Leuk! Klik hier voor de weggooitest en kom erachter hoeveel jij weggooit.