Ten tijden van stress of een hogere alertheid (denk: examens) kunnen bijzondere stoffen genaamd adaptogenen je lichaam en geest extra ondersteunen. Hoe ze dat doen, lezen jullie hier!
Het lichaam is ontzettend goed in het aanpassen aan verschillende situaties en omstandigheden, mits voorzien van goede voeding en beweging. Maar evengoed trekken chronische stress en vermoeidheid zo’n wissel op de gezondheid, dat het goed is om steeds kritisch te blijven kijken naar hoe je met stress om gaat en wat er verder beschikbaar is om het in goede banen te lijden. Een stressloos leven is helaas onmogelijk, maar regelmatig pas op de plaats nemen en bewust worden van hoe we omgaan met de omstandigheden is erg verstandig.
Stress, stress en nog meer stress
Chronische stress maakt meer kapot dan je lief is. Het werkt ontstekingen in de hand, dus ook van de aderen (hart- en vaatziekten), het speelt parten met je hormoonhuishouding, versnelt het verouderingsproces omdat vrije radicalen vrij spel krijgen, je spijsvertering lijdt eronder, je kwaliteit van slaap laat te wensen over met alle gevolgen van dien en ga zo maar door. Ik denk dat jullie allemaal wel specifieke dingen kunnen noemen die je merkt als je onder langdurige druk staat.
Naast gezonde voeding die zo min mogelijk bewerkt is en in alle macronutriënten voorziet, voldoende drinken en lekker bewegen, is er nog iets dat je kunt toevoegen als hulpmiddel om stress te bevechten: adaptogenen.
Adaptogenen??
Adaptogenen zijn stoffen die in bepaalde planten voorkomen en die bekend staan om hun balancerende, herstellende en beschermende eigenschappen. Echt heel bijzonder!
Adaptogenen hebben deze naam gekregen vanwege hun eigenschap zich aan te passen (Engels: Adapt) aan de noodzaak van het lichaam. Een adaptogeen focust zich niet specifiek op 1 orgaan of een bepaald onderdeel van het lichaam. Het is juist een stof waar het hele lichaam profijt van heeft, omdat het zich aanpast aan datgene wat er op dat moment in het lichaam speelt qua stress en het daarop inspringt.
Er zijn verschillende adaptogenen en de meest gebruikelijke wil ik hieronder kort beschrijven.
Rhodiola
Rhodiola is een lange tijd mijn favoriete adaptogeen geweest. Rhodiola werkt stimulerend op de geest en concentratie. Maar ook wanneer je langdurig vermoeid bent, kan rhodiola verlichting brengen. Toen ik Marjanne net had gekregen en helemaal in de knoop zat met mezelf, bood rhodiola uitkomst, zodat ik weer helder kon denken en rustiger kon slapen. Rhodiola onderdrukt ook de overproductie van cortisol, het welbekende stresshormoon. Maar omdat rhodiola adaptogeen is, werkt het dus mee met het lichaam, in plaats van allerlei natuurlijke processen met de botte bijl tot stilstand te brengen. Rhodiola is als supplement te krijgen.
Ginseng
Ginseng is één van de meest bekende adaptogenen. De Aziatische ginseng (panax ginseng) is de meest potente. Ginseng wordt ingezet om mentale helderheid te vergroten en beter bestand te zijn tegen kortstondige stress. Wanneer je op werk of op school moet presteren, kun je ginseng inzetten om je hierbij te ondersteunen. Hoewel minder bekend, wordt er gezegd dat ginseng de ontwenningsverschijnselen van het stoppen met roken kan verminderen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de stimulerende werking op de geest en een betere bestendigheid tegen acute stress. Zeker het proberen waard!
Maca
Maca wordt ook wel Peruaanse Ginseng genoemd. Maca was bij de Inca’s een sterke stimulus voor lichaam en geest en werd aan boodschappers gegeven die lange afstanden moesten afleggen. Krijgers namen het in om zich moediger en sterker te voelen. Maca ondersteund een gezonde schildklier en kan klachten die voortkomen uit een slecht werkende schildklier verlichten en zelfs terugdringen. Maca staat er ook om bekend dat het energie levert zoals cafeïne dat doet, maar dan zonder de cafeïne uiteraard 🙂 Voeg een theelepel Maca toe aan je smoothie of yoghurt in de ochtend om te profiteren van deze eigenschap.
Maca heeft ook een neutraliserende werking bij stress. Ten tijde van acute of chronische stress (dus wanneer je wel wat extra ondersteuning kan gebruiken), helpt maca de boel te normaliseren. Voer gedurende vier dagen de hoeveelheid maca op naar 1 el en gebruik voor zolang als je het nodig denkt te hebben. O, en maca wordt ook wel een afrodisiaca genoemd. Dus wanneer je merkt dat libido ver te zoeken is (vaak ook een uitwerking van stress), kun je maca inzetten om dit weer een boost te geven.
Zoethout
Wie knaagde er vroeger (of nu nog) wel eens op een zoethoutstokje? De smaak is vrij specifiek, dus niet iedereen is er gek op. Zelf vind ik zoethout niet vies, maar als het in thee zit (en dat zit het opvallend veel), proef ik het overal bovenuit. Liever op zichzelf dus. Zoethoutwortel wordt gebruikt om de boel tot rust te brengen. Wat ik erg bijzonder vind is dat zoethout ingezet kan worden bij brandend maagzuur en bij een zere keel. Het werkt dus verzachtend en kalmerend. Verder ondersteunt zoethout het natuurlijke ontgiftingsproces door de lever, nieren en blaas te stimuleren. Regelmatig zoethoutthee drinken zal de boel dus even lekker doorspoelen als het ware.
Ashwagandha
Ashwagandha is favoriet van mijn lief. Het verhoogt het uithoudingsvermogen, geeft het immuunsysteem een boost en ondersteunt de geestelijke gesteldheid bijvoorbeeld bij depressie of angsten. Dit zijn klachten waar Simon het meest gevoelig voor is en ashwagandha geeft hem een boost die meewerkt met zijn gestel. Je kunt ashwagandha krijgen in poedervorm of in capsules.
Een aantal opmerkingen
Omdat het hier om kruiden en planten gaat, is er geen veilige dosis vastgesteld, maar vanwege hun milde uitwerking op het lichaam en het gestel, is het ook niet nodig om die vast te stellen. Wel is het zo dat wanneer je zwanger bent, borstvoeding geeft of medicijnen gebruikt, het altijd een goed idee is om eerst met de huisarts in conclaaf te gaan of je deze adaptogenen kunt toepassen. Contra-indicaties kunnen namelijk wel voorkomen.
Hoewel adaptogenen veilig zijn om te gebruiken, wordt in het algemeen aangeraden om na een paar maanden gebruik, een paar weken pauze te nemen. Zo kun je bepalen of je het nog nodig hebt (je omstandigheden kunnen veranderd zijn). Het kan ook zo zijn dat je de dosis wellicht aan moet passen. Vergelijk het met vitamine B inname. De ene persoon heeft genoeg aan een B-50 complex eens per twee dagen. De ander kan dagelijks B-100 slikken en net aan verschil merken. Het is dus heel persoonlijk en door af en toe een pauze te nemen van ‘je’ adaptogeen, zul je leren herkennen wat je nodig hebt.
Mogen deze kruiden gebruikt worden bij addison-patienten?