Bijnieruitputting – Wat & Hoe

Bijnieruitputting wordt in de natuurgeneeskunde vaak vastgesteld aan de hand van een specifieke verzameling symptomen, maar in de reguliere geneeskunde wordt het nog vaak genegeerd of misplaatst. Symptomen als chronische vermoeidheid en slaapproblemen kunnen immers ook een andere oorzaak hebben. 

Toch is het niet verstandig om bijnieruitputting te lang door te laten lopen en er niet adequaat op te reageren. Een burn-out en een langdurige herstelperiode liggen op de loer met als gevolg dat je veel langer uit de running bent, dan had gehoeven. 

Wat zijn Bijnieren?

De bijnieren zijn kleine organen ter grootte van een walnoot die op de nieren zitten. Ondanks hun formaat zijn de bijnieren verantwoordelijk voor flink wat belangrijke processen in het lichaam. Ze zijn betrokken bij de regulatie van cortisol, spijsvertering, houden ontstekingen op afstand en reguleren de energiehuishouding.

De bijnieren scheiden stress hormonen uit in vecht-of-vlucht situaties wanneer het lichaam de extra shot hormonen nodig heeft om te kunnen overleven. Maar heden ten dage krijgen we nauwelijks nog beren op ons pad (hoewel velen van ons die evengoed wel op de weg zien 😉 ). Onze moderne stress is veel meer mentaal, maar ons lichaam reageert daar desalniettemin op eenzelfde manier op. Daar komt bij dat moderne stress langdurig is en veel minder accuut.

Bij acute stress (je kind steekt zomaar de weg over, maar je grijpt ‘m net op tijd terug) heb je zo’n cortisol-piek, maar die daalt vrij snel nadat het gevaar is geweken. Bij stress veroorzaakt door deadlines, geldzorgen, sociale druk en gifstoffen uit de omgeving, kan die cortisol niet goed afgevoerd worden en blijft het dus circuleren in het lichaam. Op termijn kan dit dus bijnieruitputting veroorzaken. 

Kort gezegd is bijnieruitputting dus een staat waarin de bijnieren niet meer de correcte hoeveelheid hormonen afscheiden op het juiste moment gedurende de dag. 

Wat is Bijnieruitputting?

Mijn huisarts (ik heb een hele fijne) legde mij uit dat er grofweg drie stadia van bijnieruitputting zijn:

1. Stadium 1- Wired & Tired: Cortisol niveau moet ’s ochtends op het hoogst zijn. En gedurende de dag moeten ze zoetjes aan afnemen, met nog een kleine piek in de middag. Maar na het avondeten moeten ze zakken om zo het lichaam voor te bereiden op de slaap. Het eerste stadium van bijnieruitputting kenmerkt zich dan ook door een verhoogd cortisol niveau ’s avonds en ’s nachts. Hierdoor slaap je niet goed (wired) en ben je ’s ochtends niet uitgerust (tired). Mensen in dit stadium zeggen ook wel dat ze zich constant opgejaagd voelen.
2. Stadium 2- Stressed & Tired: In het tweede stadium zie je een nog grotere cortisol verstoring. Mensen in dit stadium hebben ’s ochtends over het algemeen een verhoogde cortisolspiegel, maar crashen als het ware in de middag na de lunch en zijn de rest van de middag vermoeid en futloos. Na het avondeten krijgen ze een korte opleving, maar slapen vervolgens slecht en hebben veel moeite met in- en/ of doorslapen.
3. Stadium 3- Full Burnout: Vergelijk dit stadium met hoe iemand zich voelt wanneer ze net in verwachting is of net bevallen is – continu hoogst vermoeid, ongeacht hoeveel slaap je hebt gehad. Ook is men in dit stadium eigenlijk opgebrand (burn out). Cortisol aanmaak is inmiddels helemaal verstoord en functioneert niet of nauwelijks.

Symptomen van Bijnieruitputting

Veel voorkomende symptomen van bijnieruitputting zijn:

• Sterke afhankelijkheid van cafeïne ’s ochtends om op gang te komen.
• Erge vermoeidheid ’s ochtends ondanks een lange nacht slapen; niet uitgerust wakker worden. 
• Problemen met in slaap vallen of in slaap blijven. Wakker blijven wanneer je ’s nachts wakker bent geworden: je valt niet of moeilijk weer in slaap. 
• Verminderde veerkracht om met stress om te kunnen gaan, alles is al gauw te veel. 
• Altijd het gevoel hebben op je tenen te lopen en dat je teveel hooi op je vork hebt genomen. 
• Verminderd libido.
• Bloedsuikerschommelingen of spijsverteringsklachten.
• Verminderde weerstand, snel verkouden en elk griepje meepikken. 
• Ongecontroleerde behoefte aan suiker en zout. 
• Depressie en/ of stemmingswisselingen niet gerelateerd aan PMS. 

Hoe krijg je Bijnieruitputting?

Kort gezegd: Door onze moderne leefstijl. 

Lang gezegd: In onze moderne maatschappij zitten veel aspecten die negatief bijdragen aan het ontwikkelen van bijnieruitputting. Ik generaliseer nu even ten behoeve van het artikel, maar jullie snappen mijn insteek denk ik wel:

• Overmatig cafeïne gebruik en andere stimuli als energiedrankjes.
• Blootstelling aan blauw licht in de avond vanwege de vele beeldschermen die we om ons heen hebben. 
• Een voornamelijk zittend bestaan. 
• Chronische stress.
• Overmatig sporten. Sporten is gezond, maar teveel ook weer niet.
• Tekorten vanwege onvolwaardige voeding. 
• Gifstoffen in onze omgeving. Denk aan cosmetica, schoonmaakmiddelen, industriële gifstoffen in de omgeving, plastic verpakkingen etc. 

Hoe behandel je Bijnieruitputting

Bijnieruitputting is te behandelen, maar het is een langlopend traject. Het is in eerste plaats niet iets dat je als een verkoudheid gedurende het weekend opgelopen hebt. Bijnieruitputting ontwikkelt zich over een periode van jaren. Een pil slikken en een paar nachten goed slapen is dus niet de oplossing, maar slechts een hele kleine eerste stap. 

Mijn eerste advies is sowieso om je huisarts of een natuurarts in de arm te nemen die je in dit proces kan begeleiden, juist ook omdat het maanden zo niet jaren kan duren eer je hersteld bent. Er zijn verschillende manieren om vast te stellen of je bijnieruitputting hebt.

Speekseltest

Wat ik eerder al aangaf, is er dus een speekseltest die je bij de huisarts op kunt vragen om te bepalen hoe je cortisol niveau gedurende de dag is. 

Bij het vaststellen van bijnieruitputting is het gebruikelijk om gebruik te maken van testen zoals de Adrenal Stress Index, of de Adrenocortex Stress Profile test. Hierin wordt het cortisolritme en DHEA gemeten aan de hand van speekselmonsters.

Bron

Dit is een redelijk betrouwbare test en zeker aan te raden wanneer je met je huisarts verder gaat. Het is meetbaar wat ik zelf altijd erg prettig vind 🙂 

Pupillentest

Een thuistest die je kunt doen, is het checken van hoe snel je pupillen samentrekken. 

Normaal gesproken zullen de pupillen in de ogen een constante contractie behouden bij blootstelling aan licht. Ze worden kleiner en blijven klein gedurende blootstelling. Met een afwijkende bijnierfunctie blijft deze contractie niet behouden. De pupillen reageren soms helemaal niet, trekken samen en verwijden dan snel weer, of de verwijding vindt vertraagd plaats.

Om de test uit te voeren heb je een zaklamp nodig. Ga in een donkere kamer voor een spiegel staan. Schijn met het licht van de zaklamp langs (dus niet direct) in één oog en kijk wat er met de pupil gebeurt.

Bron

Bloeddruk

Het is sowieso een goed idee om een automatische bloeddrukmeter in huis te hebben. Het is heel eenvoudig om zo thuis je bloeddruk bij te houden (want je bloeddruk schiet altijd omhoog bij de arts) en zo een goed beeld te hebben bij wat een normale bloeddruk voor jou is. 

Wanneer je bijnieruitputting hebt, daalt je bloeddruk juist op het moment dat je vanuit een zittende of liggende positie opstaat. Als je dus steeds licht bent in je hoofd en sowieso snel draaierig wordt, is het een goed idee om je bloeddruk op zulke momenten te meten en dat dan te vergelijken met je bloeddruk wanneer je gewoon in de weer bent en in principe nergens last van hebt. 

Wij hebben een bloeddrukmeter bij de Lidl gekocht en die voldoet prima. Het is dus niet nodig om een hele dure aan te schaffen. 

Voeding & Leefstijl

Ik ga een open deur intrappen en zeggen dat je er goed aan doet om op je voeding te letten en dingen als suiker, geraffineerde koolhydraten en oliën te laten staan en je te richten op een dieet rijk aan groenten, mineralen (zout!), gezonde vetten en eiwitten. 

Verder is het verstandig om te blijven investeren in goede slaaphygiëne (geen beeldscherm na het avondeten, op tijd naar bed, desnoods oordoppen in), veel frisse lucht, zonlicht en lichte beweging.

Stressreductie is ook heel belangrijk. Praat met iemand, doe aan yoga of een andere ontspanningsoefening, luister naar muziek, lees een boek, aai een dier. 

Suppletie

Als hekkensluiter hebben we ook nog suppletie. Het is ongebruikelijk dat een huisarts supplementen voorschrijft buiten vitamine D om, maar het kan echt geen kwaad om daar naar te vragen. Een aantal tips die ik je wil je geven en die je dus aan je huisarts kan laten zien, zijn:

• Adrenal Support van MegaFood – Een plantaardig supplement gericht op volwaardige ondersteuning van de bijnieren. Verder is dit ook een heel ‘schoon’ supplement omdat het GMO-vrij is en geschikt is voor veganisten.
• Ashwagandha van MegaFood – Dit is een adaptogeen, lees daar meer over in dit artikel. Ashwagandha bevat hoge concentraties van actieve stoffen als withanoliden, tropine, pseudotropine, isopelletrine, anaferine, en saponinen (alkaloïden). Deze stoffen helpen bij een zenuwachtig gevoel en maken minder stressgevoelig.
• Hennep olie van Ergomax – Uit eigen ervaring weet ik dat CBD olie mij erg goed helpt om te ontspannen en te slapen. Lees daar meer over in dit artikel.

Conclusie

Bijnieruitputting moet je serieus nemen. En hoewel er zeker wat aan te doen is, raad ik niet aan om dit alleen te proberen. Steun en inzichten van een huis- of natuurarts houden je scherp en samen kun je je vooruitgang beter in kaart brengen.

Laat je dus niet te snel afschepen met ‘u moet gewoon eens lekker goed slapen’ als je zeker weet dat er veel meer gaande is. Dit artikel geeft slechts een kort overzicht weer. Meer informatie kun je vinden op de website van Bijnieruitputting. Gebruik deze informatie om de diagnose te krijgen die je nodig hebt en blijf er vooral niet te lang mee rondlopen. 

Iemand van jullie ervaring met bijnieruitputting? Deel het hieronder, ook als je nog waardevolle aanvullende tips of opmerkingen hebt.