Je hebt het vast vaker gehoord: in 2015 zou Teflon, de anti-aanbaklaag, verboden worden. Maar hoe kan het dan dat je overal in de winkels dit toch nog tegenkomt?
Ik had gehoopt op broodbakmachines, gourmetstellen, tostiapparaten of elektrische wafelijzers zonder deze anti-aanbaklaag, maar helaas, deze kun je voor zover ik weet enkel en alleen toch nog met een anti-aanbaklaag kopen.
Alternatieven voor pannen en bakvormen zijn er gelukkig genoeg, maar evengoed liggen ook de pannen met een teflon laag ook gewoon nog in de winkel.
Hoe zit dat dan eigenlijk? Ik ging op onderzoek uit.
Het probleem met Teflon
Op Eet Goed Voel je Goed is er al vaker over gesproken (hier en hier) wat er mis is met de anti-aanbaklaag en waarom je beter voor een alternatief kunt kiezen, zoals een keramische pan. Ik zet het nog even kort allemaal op een rijtje:
Wat is Teflon
Teflon is de merknaam voor de anti-aanbaklaag die we allemaal zo goed kennen en heet officieel polytetrafluoroethylene (PFTE).
PFTE is op zich zelf niet aangetoond schadelijk, het probleem schijnt pas te ontstaan bij verhitting. Bij 260°C begint de kwaliteit al af te nemen en komen er giftige dampen vanaf (fluorwaterstof). Boven de 327°C smelt PFTE. Een schadelijke stof die vrijkomt bij verhitting of beschadiging door krassen is perfluoroctaanzuur (PFOA).
Perfluoroctaanzuur of kortweg PFOA
PFOA fungeert als bindmiddel om de antiaanbaklaag aan het aluminium van de pan te kunnen hechten. Deze stof is moeilijk afbreekbaar en stapelt zich daarom op in het milieu en ook in het menselijk lichaam. In een groot deel van de Amerikaanse bevolking werden PFOA deeltjes gevonden…
Er zijn aanwijzingen dat PFOA kanker en geboorteafwijkingen kan veroorzaken en langdurige blootstelling zou schadelijk zijn voor de lever en schildklier.
Je vindt PFOA niet enkel en alleen op pannen en andere keukenartikelen, maar ook verpakkingen van fastfood zoals pizzadozen en in de kleding, meubel- en tapijtindustrie voor het vuil- vet- en vochtafstotend maken van de stoffen.
Verbod op PFOA blijkt vrijwillig…
Het verbod waarover steeds gesproken wordt, is niet een verbod op Teflon of PFTE, maar op PFOA. Teflon geproduceerd zonder PFOA mag dus gewoon gemaakt en verkocht blijven worden. De bewijzen voor de schadelijkheid hiervan zijn namelijk niet overtuigend genoeg.
Bij nader onderzoek blijkt het niet eens echt om een verbod te gaan, in ieder geval niet wereldwijd.
Begin 2000 heeft de Environmental Protection Agency (EPA) aangestuurd op een afdwingbaar verbod om de blootstelling aan PFOA te verminderen. Dit bleek helaas niet haalbaar en is het verbod verworden tot een vrijwillige overeenkomst tussen 8 chemische bedrijven, waaronder de grote jongens 3M en Dupont, the Voluntary Stewardship Program.
Zij zijn overeengekomen in 2006 om de emissies van PFOA in 2015 geheel te elimineren en vervangingen te gebruiken voor het schadelijke PFOA.
Hoewel het grote jongens zijn, deze bedrijven, zijn het niet alle PFTE producerende bedrijven die er wereldwijd zijn. In Azië wordt er dus nog naar hartelust geproduceerd…
Dat is wat ik kon vinden op met name Amerikaanse sites, maar ik ging verder zoeken, want ergens zei mij iets dat dit niet het hele verhaal kon zijn.
PFOA wel verboden in Europa?
Het blijkt lastige materie en eerlijk gezegd is het me nog niet geheel duidelijk hoe het nu precies zit voor in Europa. Het meest verhelderende artikel (pdf) dat ik kon vinden is van het Expertisecentrum PFOS uit 2013
. PFOS (perfluorooctane sulfonaat) is net als PFOA een wat ze noemen geperfluoreerde, door mensen gefabriceerde stof en wordt vaak over een kam geschoren met PFOA.
Wat ik uit het artikel begrijp is dat deze stof PFOS wel verboden is in Canada en Europa middels het verdrag van Stockholm (op wat uitzonderingen na), maar PFOA nog niet. Er staat:
PFOA en zijn zouten hebben vermoedelijk een overeenkomstig risicoprofiel als PFOS. Daarom volgt de Europese Unie de lopende risicobeoordelingswerkzaamheden en de beschikbaarheid van veiliger alternatieven kritisch. Wanneer er veiligere alternatieven beschikbaar zijn, zal het op de markt brengen en het gebruik van PFOA beperkt worden.
Ze willen wel, daar lijkt het op, maar nog geen verbod dus. Niet hier in ieder geval, maar wel in Noorwegen sinds 2014. En ergens las ik ook Duitsland, maar dat kon ik niet verifiëren.
Kortom het ligt nog steeds in de winkel…
Dus nee, een echt verbod is er niet, nog niet in ieder geval en dus liggen er inderdaad nog volop artikelen in de winkels met PFTE al dan niet met PFOA. Koop je iets van 3M, Dupont of 1 van de andere 8 bedrijven, dan is het in ieder geval PFTE zonder PFOA, maar of dat nou zo’n verbetering is?
Ten eerste is het de vraag of PFTE zelf wel zo gezond is, en hoe zit het met de alternatieven van PFOA, hoe schadelijk zijn die? Zal het net zoiets zijn als de producten die weliswaar BPA-free zijn, maar wel allerlei andere minstens zo ongezonde BP’s bevatten? Het zal me niets verbazen….
Keramische Pannen
Wil je dus op safe spelen en het zekere voor het onzekere nemen, maar toch graag zo’n anti-aanbaklaag willen die lekker glad is, niet aanbakt en super makkelijk schoonmaakt? Dan zou ik kiezen voor keramische pannen, zoals je deze bijvoorbeeld bij Kitchen&More kunt kopen. Heleen schreef ooit een review ook over zo’n keramische pan, een wok om precies te zijn, en het toeval wil dat ik die zelf ook heb en daar ben ik nog altijd dik tevreden mee!
