Altijd honger? Geef leptine de schuld, niet je wilskracht!

Je bent niet dik omdat je lui bent, je hebt constant honger omdat je hormonen je dat vertellen, het heeft niets, maar dan ook niets met wilskracht te maken. ’s Nachts eten is een signaal van je lichaam dat je overdag niet goed gegeten hebt. Maar ook: Door je voedingspatroon kan het zijn dat je dit juist in stand houdt, in plaats van oplost.

Heb ik de aandacht? Bovenstaande stellingen zijn erg bout, maar in essentie komt het daar wel op neer als je kijkt naar het leptine verhaal. Maar voordat ik daarop in ga, zal ik eerst even uitleggen wat leptinen zijn. Een stukje van Wikipedia:

‘Leptine is voor het eerst ontdekt bij muizen. Bij deze muizen was door een mutatie de receptor voor leptine op de celmembranen onwerkzaam geworden. Deze muizen, die al in de jaren ’50 werden beschreven, bleken nauwelijks verzadiging te krijgen bij eten – ze bleven maar dooreten – en ook hun stofwisseling werd zuiniger. Het effect hiervan was dat deze muizen veel dikker werden dan muizen met wel werkende leptinereceptoren. Hierom werden ze ‘ob’ muizen genoemd (van obesitas, vetzucht), en muizen met twee ‘ob’ genen zijn dus ob/ob muizen. In de jaren 90 van de vorige eeuw werd het hormoon ontdekt en het mechanisme van de defecte receptor beschreven. Leptine grijpt bij de mens aan op ten minste zes verschillende receptoren.

Bij de mens wordt het polypeptide leptine afgegeven door vetcellen in de vetdepots. Leptide bereikt via het bloed de hersenen en stimuleert na actieve passage van de bloed-hersenbarriére het verzadigingscentrum. Hierdoor zal het hongergevoel afnemen.
Dit hormoon werd daarom oorspronkelijk gezien als een “honger-hormoon”. Hoe meer leptine er in het bloed circuleert, hoe verzadigder men zich voelt. Het hormoon wordt hoofdzakelijk afgescheiden door wit vetweefsel, maar recent is ook gebleken dat er in andere delen van het lichaam productie plaatsvindt. Bij mensen werkte het toedienen van leptine veel minder goed als middel om af te vallen dan bij (normale) muizen, die in een paar dagen 40% van hun gewicht konden verliezen.’

Leptine is dus een hormoon dat zich in de vetweefsels bevindt en geeft signalen af aan een gedeelte in de hersenen, de hypothalamus, om aan te geven dat je genoeg gegeten hebt. Als leptine goed wordt afgegeven, zit je lekker vol na een maaltijd en kun je een aantal uren toe eer dat je weer honger hebt. Wordt leptine niet goed afgegeven, dan kun je eten wat je wilt, je blijft honger en een onverzadigd gevoel hebben.

Herkenbaar?

Op de lange termijn zorgt leptine ervoor dat de vetreserves in het menselijk lichaam gereguleerd worden, zodat er nooit teveel of te weinig is. Op de korte termijn zorgt leptine ervoor dat het signaal van verzadiging wordt afgegeven zodat men nooit meer eet dan strikt noodzakelijk is.

Half uur gewandeld en een pan leeg geslikt… Eerst even bijkomen!

Dus waarom kampen er zoveel mensen met overgewicht? Zouden de leptines dat niet onder controle moeten houden? Kijk naar het dierenrijk: Dieren tellen geen calorieën en overeten zich wanneer het kan, vasten van tijd tot tijd en doen niet aan chronische cardio, maar meer korte explosies van activiteit. Slapen en verteren lijken de meest favoriete bezigheden van een dier (wij hebben twee honden, die niets anders lijken te doen dan slapen en toch zijn ze mooi slank en actief).
Bij de mensen lijkt het dus mis te gaan.

Uiteraard komt hier wat meer bij kijken en zijn dit soort processen ingewikkeld, maar waar men ondertussen wel achter is, is WAAROM leptinen bij de ene mens goed functioneren en bij de andere niet.

Dit heeft te maken met je dieet, stress, slaapgewoontes en hoe je sport. Want zodra dieren afwijken van hun oorspronkelijke dieet, krijgen ook zij te maken met overgewicht, ziekten als kanker en diabetes en lijken onverzadigbaar. Dit is bij muizen uitgebreid getest, maar ook bij onze eigen huisdieren is dit goed te zien. En dan met name onze vleesetende huisdieren, want die moeten tegenwoordig ook granen eten en geen vers vlees en groenten meer…. Maar dit is een ander artikel 😉

Toen leptine was ontdekt, werd dit aangemerkt als DE oplossing voor obesitas. Sommige patiënten met obesitas die leptine toegediend kregen, waren duidelijk minder hongerig en zaten eerder vol na een maaltijd. Gevolg: gewichtsverlies. Helaas was dit onmogelijk om vol te houden omdat deze behandeling $500,- per dag kostte en niet voor iedereen werkte. Sterker nog, het maakte de situatie erger, omdat chronische toedoening van leptine ervoor zorgde dat de receptoren voor leptine niet meer werkten en je dus het tegenovergestelde effect kreeg: Hongergevoel en overeten.

Leptine reguleert trouwens niet alleen gewicht en energie. Het is ook van groot belang voor de vruchtbaarheid, libido, immuunsysteem en zelfs de pubertijd. We zouden leptine dus kunnen beschouwen als de algemene energie barometer. Als er niet genoeg energie beschikbaar is in het lichaam (leptine zorgt dat energie vrijkomt uit de vetcellen), zal het vanzelf de ‘extra’s in het lichaam wat naar beneden bijstellen, zoals vruchtbaarheid, seksuele behoeften, pubertijd en het immuunsysteem. De energie die dus wel beschikbaar is, wordt dan gespendeerd aan meer vitale processen. Het uitblijven van de menstruatie bij vrouwen en een verminderde seksuele behoefte bij mannen en vrouwen die een zeer laag lichaamsvetgehalte hebben, kan dus een gevolg zijn van een zeer laag leptinegehalte.

Hoe kun je er dus voor zorgen dat je wel juiste hoeveelheden leptine in je bloed hebt circuleren, genoeg om te voorkomen dat je agressief van de honger wordt en dat je resistent wordt voor leptine?

Van Sonja mag dit

Beperk je fructose inname
Fructose lijkt leptine in de weg te zitten. Een dieet dat zeer hoog in fructose is (glucose-fructosestroop bijvoorbeeld, de lieveling van de low-fat industrie), blokkeert het functioneren van leptine op twee manieren. Ten eerste zorgt het ervoor dat de hypothalamus ongevoeliger wordt voor de leptine signalen zodat het signaal ‘verzadiging’ dus uitblijft. Ten tweede veroorzaakt een dieet dat rijk aan fructose is dat de bloed triglyceride waardes omhoog schieten. Triglycerides blokkeren de bloed-hersen barrière voor leptinen zodat ze de hypothalamus niet eens kunnen bereiken.

(Triglycerides zorgen ervoor dat ongebruikte calorieën opgeslagen worden in het vetweefsel. Een hoog triglyceridegehalte in het bloed wordt geassocieerd met een dieet rijk aan zetmeel- en koolhydraatrijke voeding, met name granen en bewerkte koolhydraten. Bron)

Een voedingswijze rijk aan gezonde vetten, laag in koolhydraten en laag in fructose verlaagt over het algemeen de bloed triglyceride waardes en verhoogt het verzadigingsgevoel. Waarschijnlijk zorgt een lager triglyceride gehalte ervoor dat leptinen hun werk beter kunnen doen, waardoor het signaal ‘vol’ eerder wordt afgegeven.
Fructose uit rood fruit heeft geen invloed op dit proces. Redelijke hoeveelheden zijn daarom OK.

Lectinen
Ik heb al eerder over lectinen en hun invloed op de darmwand en het immuunsysteem geschreven. Nu blijkt dat met name de lectinen uit graan, en met name uit tarwe, rogge en gierst,  zich lijken te binden aan leptinereceptoren waardoor leptine dus niet aankomt daar waar het hoort. Als je dus problemen hebt om af te vallen, maar nog wel regelmatig graanproducten eet, kan dat dus de veroorzaker zijn.

Goede slaap
Het belang van een goede nachtrust (meerdere liefst), komt ook in dit verhaal naar voren. Een chronisch slaaptekort wordt gelinkt met een tekort aan leptinen in het bloed en een verhoogde BMI.

Calorie beperking
Teveel diëten ondermijnt de afgifte van leptinen. Sterker, drastische vermindering van calorie inname verminderd de hoeveelheid leptinen in het bloed, sneller dan dat gewichtsverlies bewerkstelligd wordt. Gevolg: Je wordt nooit slanker, omdat hongergevoel het veel sneller overneemt dan dat je je doel bereikt hebt. Je eet beduidend minder calorieën, valt wat af, leptinewaardes duikelen naar beneden waardoor je lichaam letterlijk schreeuwt om voedsel (=energie) om te voorkomen dat bepaalde processen stil komen te liggen.
Gevolg 2: Je komt meer aan dan dat je kwijtgeraakt bent. Plus, je hebt continu honger.
Gevolg 3: Je wordt een chagrijnig monster. Handen omhoog als je je daarin herkent.

Hier zul je wel lang vol van zitten!

Conclusie
Daarom werken low-fat en crash diëten dus niet. Het lichaam zal er alles aan doen om te herstellen van zo’n dieet door of het gewicht er zo snel mogelijk weer bij te plakken of domweg geen gewicht kwijtraken. Kijk daarom eerst naar het soort voedsel dat je eet. Als je continu honger hebt, nooit verzadigd bent na een maaltijd en steeds aan eten denkt (in een obsessieve manier), is dit een duidelijk signaal dat je leptinen laag zijn en je lichaam je iets probeert te vertellen: Ga anders eten!

Voedingsbronnen die wel verzadigen zijn eiwitten en gezonde vetten. Haal je koolhydraten uit groenten, noten en beperkt fruit en eet die met voldoende eiwitten en lekker veel vet. Want: Van vetten wordt je niet dik, geraffineerde koolhydraten waaronder glucose-fructosestroop, die maken en houden je dik.

Dus probeer het eens uit! Vermijd alles low-fat en glucose-fructosestroop, eet je niet klem aan kommen vol met fruit en koekjes zonder vet, maar eet salade met een dressing van mayonaise of gesmolten boter, bak je eieren in boter, eet de vetrandjes van je vlees en ga je te buiten aan vette haring.
Ik zal je vertellen: Je zal je bord niet leeg kunnen eten. Zelfbeheersing zal geen probleem meer zijn.